Katedra Gnieźnieńska
Gnieźnieńska archikatedra Wniebowzięcia NMP i Św. Wojciecha stanowi pomnik kultury polskiej o wielkiej wartości historycznej i artystycznej. Była ona miejscem koronacji pięciu pierwszych królów Polski, a do 1992 r. arcybiskupom gnieźnieńskim przysługiwał tytuł prymasa Polski.
Prawdopodobnie już w IX wieku (około 100 lat przed przyjęciem Chrztu przez Mieszka I) na Wzgórzu Lecha powstała najstarsza świątynia chrześcijańska (w miejscu kultu pogańskiego), której relikty odkryto w podziemiach obecnej katedry. Około 970 r. na miejscu tej świątyni Mieszko I wybudował drugi kościół, w którym złożono zwłoki jego żony – Dąbrówki. W 999 r. złożono tu ciało Św. Wojciecha. W roku 1000 kościół podniesiono do godności archikatedry, wielokrotnie później niszczonej wskutek pożarów i najazdów wroga.
W połowie XIV wieku z inicjatywy arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego rozpoczęto budowę nowej, gotyckiej katedry, której korpus otoczono wieńcem kaplic. Wieże powstały później – południowa w 1415 r., a północna w 1528 roku. W XVII wieku część kaplic przebudowano w stylu barokowym, w 1662 roku powstał barokowy ołtarz główny. W latach osiemdziesiątych XVII wieku w części prezbiterialnej katedry stanęła pozłacana konfesja wykonana na wzór tej, znajdującej się w bazylice św. Piotra w Rzymie, a pod nią srebrna trumienka z relikwiami św. Wojciecha. W sierpniu 1760 roku wybuchł wielki pożar, który uszkodził wieże i strawił dach, co doprowadziło do zawalenia się sklepień nad prezbiterium i znacznego ich uszkodzenia nad nawą główną. Odbudowa i naprawa zniszczeń trwała długie lata. Po jej zakończeniu wnętrze świątyni zyskało jednolity klasycystyczny wygląd, okraszony tu i ówdzie barokowymi i rokokowymi elementami architektonicznymi. Do kolejnej, częściowej przebudowy świątyni doszło w latach siedemdziesiątych XVIII wieku. W 1806 roku Francuzi zamienili katedrę na magazyny wojskowe, zaś w 1942 r. hitlerowcy utworzyli tu salę koncertową niszcząc oryginalne wyposażenie. W 1945 roku wojska radzieckie wznieciły pożar, który w znacznej mierze strawił świątynię.
Po wojnie katedra została odbudowana w stylu gotyckim. Całkowita jej długość to około 85 m, a wysokość nawy głównej to 22 metry. W fasadzie zachodniej wznoszą się dwie potężne wieże górujące nad miastem. Najstarszą częścią budowli jest prezbiterium z relikwiami Św. Wojciecha. Tuż za konfesją znajduje się współczesny cenotaf, czyli pusty grób św. Wojciecha, który swym kształtem nawiązuje do średniowiecznego mauzoleum biskupa-męczennika. Z grobowca tego do dziś dnia zachowała się jedynie marmurowa płyta z misternie rzeźbioną postacią św. Wojciecha autorstwa Hansa Brandta. Nawę główną i prezbiterium otacza 14 kaplic kryjących nagrobki arcybiskupów. Zwiedzając nawy boczne warto również zatrzymać się przy kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej, w której – jak podkreśla ks. kan. Jan Kasprowicz, proboszcz i kustosz katedry – znajduje się jedna z nielicznych, XVII-wiecznych kopii wizerunku Jasnogórskiej Pani w koronach ofiarowanych przez króla Władysława IV w 1635 roku. Przy wieży północnej znajdziemy wejście do podziemi katedry, gdzie eksponowane są fragmenty dawnych świątyń i kamienne grobowce. Przy wieży południowej natomiast znajduje się dawne wejście główne do katedry, gdzie widoczne są słynne Drzwi Gnieźnieńskie z 1180 r. zwane niegdyś Klejnotem Królestwa. Jest to jeden z najcenniejszych zabytków romańskiej plastyki w Europie. Drzwi składają się z dwóch skrzydeł odlanych z brązu, z kołatkami w kształcie lwich głów, a w 18 kwaterach przedstawione są sceny z życia Św. Wojciecha.
W Archikatedrze Gnieźnieńskiej Muzyczne przestrzenie gościły podczas każdej edycji Festiwalu.
