Thomas Tallis
Thomas Tallis (ok. 1505 – 1585) kompozytor angielski. Działał w Dover, Londynie, Waltham (Essex) i Canterbury, by w 1543 osiąść w Londynie jako członek zwyczajny Chapel Royal – śpiewak, organista i kompozytor. Chronologię jego twórczości wyznaczają przemiany życia religijnego w Anglii: powstanie obrządku anglikańskiego za Henryka VIII, jego umocnienie reformami za Edwarda VI, rekatolicyzacja za Marii I oraz utrwalenie tradycji anglikańskiej za panowania Elżbiety I. Jednak aż do zniesienia tradycyjnego rytu Sarum w roku 1559, Tallis komponował głównie do tekstów łacińskich. Należą tu msze (zgodnie z angielską tradycją pozbawione muzycznego opracowania Kyrie), kantyki, antyfony, responsoria i hymny. Późniejsze kompozycje łacińskie, mniej ozdobne, ściślej związane z tekstem, zbliżone są do motetu. Pierwsze anthems Tallisa spełniające surowe postulaty reform anglikańskich powstały za panowania Edwarda VI; kolejne – za czasów Elżbiety I, podobnie jak services (nabożeństwa), które stały się wzorem dla późniejszych pokoleń twórców i całej anglikańskiej tradycji religijnej. Wiele jego utworów przetrwało bardzo długo w postaci kontrafaktur. Wybitnym uczniem Tallisa był William Byrd.
Twórczość Tallisa wyrasta z tradycji muzyki niderlandzkiej i rodzimej. Większość jego dzieł przeznaczona jest na zespoły od 4 do 7 głosów, z przewagą układu 5-głosowego. Miarą jego fantazji i mistrzostwa jest słynne responsorium Spem in alium (ok. 1570), w którym zastosował aż 8 chórów 5-głosowych, ustawionych tak, by muzyka „wędrując” pomiędzy nimi otaczała słuchaczy. Ten niezwykły eksperyment, korespondujący z dziełami Szkoły Weneckiej wskazuje jasno, że wielkiej, odkrywczej muzyki i jej mistrzów należy szukać także poza wydeptanymi ścieżkami historii muzyki powszechnej.
